Athos półwysep i Święta Góra w Grecji. Informacje praktyczne: położenie, historia i zwiedzanie

Athos to rejon pokryty dziewiczymi lasami, a jego naturalne piękno jest niemal przytłaczające. Wspaniały półwysep od ponad tysiąca lat jest jedyną prowincją mężczyzn oddanych dziełu Boga i Dziewicy. W 885 cesarz bizantyjski Bazyli I ogłosił ją wyłączną domeną mnichów i pustelników. W 963 r. powstał tam pierwszy zorganizowany klasztor. Sto lat później zadekretowano, że „żadnej osobie o gładkiej twarzy” nie wolno naruszać jej świętości. Zakaz ten jest nadal egzekwowany i żadna kobieta nie może postawić stopy na Górze Athos. Wieki izolacji i przywiązania do religii prawosławnej nadały Świętej Górze wyjątkową, mistyczną atmosferę. Dlaczego wszyscy pragną udać się do klasztoru na górze?

Athos w Grecji – położenie

Athos znajduje się na terytorium Grecji, a konkretnie na Półwyspie Chalcydyckim, na który składają się trzy odnogi wchodzące w Morze Egejskie: Kassandra, Sithonia i właśnie Athos. Dwa pierwsze przyciągają rzesze turystów na wspaniałe plaże i za pomocą licznych atrakcji turystycznych. Natomiast w części Athos mieści się enigmatyczne państwo mnichów, w którym funkcjonuje 20 monastyrów, skitów (jednostki podległe), a także kelle (pustelnie).

Athos – część świecka z Ouranoupoli

Jeżeli jest się mężczyzną, to półwysep Athos ma do zaoferowania niezapomniane doznania wynikające z tysiącletniej tradycji duchowej. Jeżeli jest się kobietą, to nie można skorzystać z duchowej uczty. Niemniej jednak główne miasto o nazwie Ouranoupoli, póki co wpuszcza osoby każdej płci. Na południe od tej miejscowości biegnie granica tajemniczej męskiej społeczności monastycznej Góry Athos, która nieustannie pozostaje odcięta od świata, ale więcej na ten temat w dalszej części artykułu.

Święta Góra Athos

Góra Athos znajduje się na wybrzeżu Morza Egejskiego w północno-wschodniej Grecji, na najbardziej wysuniętym na wschód cyplu półwyspu Chalcydyckiego (Halkidhiki). Jest to teren mieszany, o walorach przyrodniczych chronionych przez wspólnoty monastyczne wspólnoty prawosławia w obrębie na wpół autonomicznej Republiki Teokratycznej.

Istnieje około 20 wspólnot klasztornych, w większości założonych w X i XI wieku, których tradycyjne użytkowanie ziemi, praktyki rolnicze i działalność leśna zapewniły przetrwanie wielu gatunków, które gdzie indziej stały się rzadkością. Sama góra Athos dominuje w krajobrazie na końcu półwyspu i jest czczona i chroniona jako Święta Góra. Populacja półwyspu Athos składa się wyłącznie z mężczyzn – w tym zwierząt gospodarskich – od edyktu z 1060 r., który zakazał kobietom przebywania na tym obszarze.

Legenda z Góry Athos

Zgodnie z legendą Maria Panna płynęła w towarzystwie św. Jana Ewangelisty z Joppy na Cypr, aby odwiedzić Łazarza. Kiedy statek został zdmuchnięty na półwysep Athos, został zmuszony do zakotwiczenia w pobliżu obecnego klasztoru Iviron.

Najświętsza Dziewica wyszła na brzeg i przytłoczona cudownym oraz naturalnym pięknem góry, pobłogosławiła ją i poprosiła swojego Syna, aby był jej ogrodem. Słychać było głos mówiący: „Niech to miejsce będzie waszym dziedzictwem i ogrodem, rajem i przystanią zbawienia dla tych, którzy chcą być zbawieni”. Od tego momentu góra była konsekrowana jako ogród Marii Panny lub Matki Bożej (Perivoli tis Panagias) i była niedostępna dla wszystkich innych kobiet.

Historia monastycznego szczytu Athos

Dokumenty historyczne dotyczące starożytnej historii góry Athos są bardzo nieliczne. Możemy mieć pewność, że mnisi byli tam już od IV wieku. W tym okresie żyli tam zarówno chrześcijanie, jak i poganie. Po islamskim podboju Egiptu w VII wieku wielu mnichów z egipskiej pustyni próbowało znaleźć inne miejsce, a niektórzy z nich przybyli na półwysep Athos. W 866 r. Jan Kolovos zbudował pierwsze centrum klasztorne, Wielką Wiglę. Klasztor ten został skonsolidowany przez królewskie złote byki (dekrety). To właśnie od tego czasu góra Athos stała się krainą życia monastycznego.

Święta Góra Athos, czyli 20 monasterów w jednym miejscu

W 958 r. mnich Atanazy Atonita przybył na górę Athos z klasztoru Xerolimne w Azji Mniejszej. W 962 roku powstał duży centralny kościół „Protaton” w Karies. W następnym roku, przy wsparciu cesarza Niceforosa Focasa, zbudowano pierwszy klasztor, czyli Monaster Megisti Lavra – największy i najwybitniejszy z istniejących dziś 20 klasztorów na Athos.

Pierwsza organizacja życia monastycznego weszła w życie wraz z Kartą (Typikon) św. Atanazego, co spowodowało ingerencję państwa za pośrednictwem Jana Tsimiskisa, który nadał ową Kartę, która obowiązuje do dziś. Początkowo siedziby miały tylko pojedyncze klasztory, ale później zostały one przeorganizowane w państwo zakonne. Z Bizancjum wiara prawosławna rozprzestrzeniła się na Bałkany, a mnisi z tych ziem przybyli na Athos, aby zakładać klasztory. Mnisi gruzińscy założyli monaster Iviron (976), Serbowie klasztor Hilandari (1197), a Bułgarzy monastyr Zografou (1270).

W pierwszych dwóch wiekach tego okresu powstało ponad 180 klasztorów z ponad 20 000 mnichów. Później większość z nich została zniszczona przez wyprawy krzyżowe i piratów. Nawet sami cesarze budowali klasztory. Chrześcijańscy królowie bałkańscy również zwrócili uwagę na górę Athos. Rosjanie zakładali i wspierali klasztory. Rosyjski rząd na czele z carem udzielił klasztorowi św. Pantelejmona wielkiej pomocy ekonomicznej.

Szkoła filozoficzno-teologiczna na Athos

Kolegium Atoniada zostało założone w 1748 r. jako szkoła filozoficzno-teologiczna dla całej Grecji, początkowo prowadzona przez Neofytosa Kafsokalivitisa, a następnie przez Evgenosa Voulgarisa (1753). Zakonnicy z Góry Athos poddali się tureckiemu panowaniu i przez to byli traktowani ulgowo. W 1821 r. półwysep został zajęty przez Turków i rewolucja na Chalkidiki została utopiona we krwi. Następnie Turcy zostawili straż, którą klasztory musiały wspierać. Okupacja góry Athos przez Turków trwała do 1830 roku.

W 1926 r. góra Athos zgodnie z dekretem konstytucyjnym Lozanny (1924) otrzymała status okręgu autonomicznego, czyli stała się samorządną częścią państwa greckiego. Zgodnie z nim ta część półwyspu podlega Patriarchatowi Konstantynopola i jest nadzorowana przez Grecję.

Athos – jak się dostać na Świętą Górę Athos?

Każdy mężczyzna (bo kobiety nie mogą), który chce się tam przedostać, musi wystąpić o zgodę, co ważne należy to zrobić z dużym wyprzedzeniem. Najlepiej 6 miesięcy przed planowanym terminem podróży, bo zgody nie są wydawane „od ręki”. Aby dostać zezwolenie należy postępować w następujący sposób:

1. Zatelefonować do Biura Pielgrzymów w Salonikach i przesłać im mailem skan z kopią paszportu oraz datę przyjazdu.
2. Po rozpatrzeniu pracownicy biura podadzą termin, kiedy można odebrać zgodę. W przypadku kiedy nie przejeżdża się przez Saloniki, wystarczy wydrukować maila.
3. Po otrzymaniu zgody Ekumenicznego Patriarchatu Konstantynopola można zadzwonić do klasztoru i zarezerwować noclegi – z reguły jeden wraz z wyżywieniem jest darmowy.
4. Potwierdzenie należy przedstawić w małym Biurze Pielgrzymów w Ouranoupoli, wówczas otrzymuje się diamonitirion ważny przez trzy noce i cztery dni.

Athos – rejs do republiki mnichów

Komunikacja lądowa pomiędzy częścią monastyczną a świecką jest zabroniona. Do republiki mnichów można dostać się wyłącznie drogą morską, rejsy promem z Ouranoupoli podlegają pilnej ochronie, a wszyscy przepływający muszą poddać się przeszukaniu. Statki wypływają z portu w miasteczku Dafni tylko w dni powszednie.

Jeśli chcesz, możesz kupić bilety na rejs wygodnie przez Internet. Popłyniesz z Ouranoupoli prosto do klasztorów.

Grecka góra Athos – informacje praktyczne dla przyjezdnych

Każdego dnia do tej części półwyspu jest wpuszczanych zaledwie 100 mężczyzn wyznania prawosławnego i 10 innych. Chłopcy, którzy nie ukończyli 18 roku życia, muszą być pod opieką dorosłego ojca; jeżeli przybyli w grupie, wymagana jest pisemna zgoda ojca.

Święta Góra Athos – zwiedzanie

Każdy mężczyzna, który dostanie się do północnej części półwyspu, może podziwiać olśniewającą architekturę sakralną. Można zwiedzać niektóre z klasztorów, ale obowiązuje skromny ubiór. Jeżeli ktoś chce się wykąpać w morzu, musi to zrobić z dala od monastyrów.

Athos to miejsce wyjątkowe pod wieloma względami. Jest to jedno z najświętszych miejsc w Grecji. Co więcej, jest to organizacja jak żadna inna na świecie. Tak więc istnieje wiele interesujących faktów, które dotyczą góry Athos. Bez wątpienia to interesujące miejsce pod wieloma względami, które warto odwiedzić pod warunkiem, że… jest się mężczyzną.