Wawel i Zamek Królewski – poznaj historię dawnej siedziby królów

Ciężko jest wyobrazić sobie obecny Kraków bez wzgórza Wawel i znajdującego się na jego szczycie Zamku Królewskiego. Ten reprezentacyjny punkt w panoramie miasta ma za sobą niezwykle zawiłą historię, z którą warto się zapoznać – zapraszamy do lektury!

Historia zamku na Wawelu

XI–XIV wiek

Według specjalistów już w XI na wzgórzu znajdowały się liczne murowane obiekty. Przypuszcza się, że większy zamek obronny w stylu romańskim wybudowano ok. XI–XII w., co najprawdopodobniej było skutkiem przeniesienia stolicy do Krakowa.

Pierwszej znaczącej przebudowy dokonano na samym początku XVI wieku, kilka lat po pożarze w 1499 r. który strawił część zamku. Inicjatorami byli król Aleksander Jagiellończyk oraz królewicz Zygmunt. Zamek odbudowano w stylu renesansowym. Projektowaniem i rozbudową budowli zajął się architekt Franciszek Florentczyk. Po jego śmierci zadanie dokończenia zamku powierzano kolejnym artystom. Rezydencja niestety spłonęła niedługo po jej ukończeniu. Odbudowę w latach 1537–1545 nadzorował Mikołaj Castiglione, a do 1549 r. Mateusz Włoch.

W 1595 r. zamek ponownie uległ zniszczeniu w wyniku pożaru. Głównym nadzorcą prace rekonstrukcyjne został Giovanni Trevano. Zmianie uległ wówczas styl zamku – nadano mu styl barokowy, z manierystycznymi elementami.

XV–XX wiek

Zygmunt III Waza w 1606 przeniósł swój dwór z Wawelu do Zamku Królewskiego w Warszawie. Dawna siedziba władców mocno podupadła, szczególnie po kolejnym pożarze oraz zniszczeniach po potopie szwedzkim. Odbudowa odbyła się dopiero za Jana III Sobieskiego, w latach 1689–1692. Niestety 10 lat później doszło do kolejnego pożaru zamku, który trwał aż tydzień! Odbudowy dokonano dopiero w latach 1726–1730.

Po zniszczeniach z roku 1772, w 1787 przeprowadzono remont Zamku Królewskiego. Obiektowi nadano wówczas styl klasycystyczny. W czasie utraty niepodległości Polski zamek przejęły wojska austriackie, a liczne przebudowy nadały mu styl neogotycki, niszcząc jednocześnie znaczną jego część.

W 1880 r. Sejm Krajowy ofiarował Zamek cesarzowi Franciszkowi Józefowi I. Niedługo po wykupieniu przez Galicję większości obiektów wojskowych z Wawelu (1901), miały miejsce kolejne prace budowlane. W latach 20 XX w. Zamek uznano za Gmach Rzeczypospolitej; urzędował w nim ówczesny prezydent RP Ignacy Mościcki. W latach 30. na terenie rezydencji stworzono natomiast placówkę muzealną.

Lata 1939–1945

W czasie okupacji niemieckiej Zamek stanowił biuro oraz mieszkanie generalnego gubernatora Hansa Franka. Również wówczas z Wawelu regularnie kradziono i wywożono cenne dzieła sztuki. Po zakończeniu II wojny światowej Zamkowi zdecydowano się nadać renesansowo-barokowo-klasycystyczny wygląd. Niektóre dzieła wykupiono lub zostały one podarowane. W 1945 r. zniesiono funkcję Zamku jako rezydencji głowy państwa i oddano na cele wystawiennicze lub przemianowano na Archiwum Państwowe Krakowa. XX w. obfitował także w liczne renowacje. W 1978 Wawel wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Wawel dzisiaj

• reprezentacyjne komnaty królewskie;
• prywatne królewskie apartamenty;
• skarbiec koronny;
• zbrojownia;
• wystawa Sztuka Wschodu.

Ci, którzy zdecydują się nie ograniczać do samego Zamku, mogą również zwiedzić katedrę i znajdujące się w niej groby królewskie, dzwon Zygmunta oraz kryptę Wieszczów Narodowych. Ponadto otwarte dla odwiedzających są także:

• Smocza Jama;
• Ogrody Królewskie;
• Wawel Zaginiony;
• Muzeum Katedralne.

Zamek Królewski to obecnie prawdziwa perła miasta Kraków. Każdy, kto odwiedza Małopolskę, powinien znaleźć chwilę na wizytę na Wzgórzu Wawelskim oraz w dawnej rezydencji władców Polski.